KEISTIMEWAAN IBNU AL-ADIM siri 3

KEISTIMEWAAN IBNU AL-ADIM

Tercatit juga sejarah Ibnu al-Adim bukan sahaja yang di kenali sebagai seorang sejarawan yang amat dikagumi oleh orang-orang yang hidup sezaman dengannya atau orang yang mengenali beliau setelah kewafatannya. Kekaguman terhadapnya tidak terbatas pada kemampuan beliau menulis sejarah yang berlaku di depan matanya atau sejarah lampau, malah beliau boleh di anggap sebagai seorang yang digilai oleh peminat kaligrafi arab ketika itu, kepandaian beliau dalam bidang ini dapat dilihat dari sambutan terhadapnya. Beliau merupakan seorang yang pakar dalam bidang kaligrafi arab serta asal usul dan kaedah penulisan kaligrafi arab. Setiap kali beliau berangkat ke sesuatu tempat dengan tujuan yang berlainan samada di sebabkan urusan politik atau belajar, beliau akan menjadi tumpuan dari kalangan para-para cendiakawan atau orang-orang politik dengan menjemput beliau untuk bertandang ke tempat mereka. Beliau di minta oleh orang menjemputnya untuk menulis sebuah syair dengan kaligrafinya yang menarik untuk di abadikan serta untuk dijadikan satu perhiasan atau barang yang boleh di banggakan kerana kaligrafi itu di tulis oleh Ibnu al-Adim, malah orang ramai ketika itu berlumba-lumba untuk memiliki kaligrafi yang di tulis oleh beliau, terdapat juga di kalangan mereka yang menjual kaligrafi cantik dengan mengatakan tulisan ini di tulis oleh Ibnu al-Adim.

Beliau juga merupakan orang yang bertanggungjawab mencipta kaedah Qalam al-Hawasyi. Kecantikan dan keindahan kaligrafi beliau boleh di dapati daripada syair-syiar yang di cipta oleh penyair ketika itu dan juga di iktiraf oleh tokoh sezaman dengan beliau seperti Yaqut al-Hamawi beliau mengatakan Ibnu al-Adim cukup prihatin mengenai perkembangan kaligrafi arab. Kaligrafi beliau juga masih boleh di dapati pada hari ini di sekolah agama al-Halawiyah terletak di Halab, tulisan beliau di gantung di salah satu papan tanda yang tergantung di sekolah tersebut. Kebanyakan penyair-penyair yang melihat kaligrafi beliau memuji bakat yang ada pada Ibnu al-Adim ini, antara mereka ialah Ibnu al-Qisrani, syiar beliau adalah seperti berikut:-

بخد معذبي أيات حسن فقل ما شئت فيه ولا تحاشي
ونسخة حسنه فرنت فصحت وها خط الكمال على الحواشي

Menarik juga untuk di tulis disini mengenai kemampun Ibnu al-Adim di dalam penulisan syair setelah kita mengetahui kemampun beliau di dalam kaligrafi arab. Syair-syiar beliau boleh di dapati di dalam buku-buku biodata, sejarah dan juga sastera. Kemampuan beliau di dalam penulisan syair adalah sama taraf dengan penyair-penyair hebat yang lain pada era pemerintahan al-Ayubi. Syair-syair yang di tulis oleh beliau sebenarnya tidak di karang oleh beliau sendiri malah generasi setelah kewafatnnya juga tidak memulakan usaha untuk menghimpun syair-syair beliau. Kemungkinan beliau sendiri tidak menghimpun syair-syairnya sendiri kerana sibuk dengan tugas yang di amanahkan kepadanya akhirnya syair-syair yang di tulis beliau terabai begitu sahaja. Bagi sesiapa yang meniliti syair-syair beliau, tujuan beliau di gunakan dalam penulisan syair tidak sama dengan penyair-penyair yang wujud ketika itu atau penyair-penyair yang wujud di dalam lipatan sejarah.

Syair-syair yang beliau guna lebih kepada untuk mencatit dan merakam peristiwa sejarah yang berlaku ketika itu. Beliau tidak menggunakan kemampuan beliau dalam mengungkapkan syair untuk menyerang atau menjatuhkan pihak yang tidak sehaluan dengannya. Oleh sebab itu syair-syair beliau memungkinkan pembaca yang menilai syairnya di penuhi dengan unsur-unsur yang menarik pada susunan kalimat dan kosa katanya, serta keindahan syairnya dalam menggambarkan sesuatu peristiwa. Pada helaian seterusnya kita dapat melihat syair beliau dalam menggambar dan menceritakan kehancuran Halab yang di serang oleh tentera Monggol. Antara syair beliau yang boleh kita lihat ialah mengenai sebuah kota yang di kenali sebagai Surra Man Ra’a atau Samarra’ kini terletak di Iraq. Beliau berdiri di hadapan tinggalan bangunan yang menunjukkan sebuah tamadun pernah berdiri di situ. Syair beliau itu mengungkapkan tentang sikap dan pembagunan pada zaman itu, syair beliau berbunyi:

نزلنا سر من راى فازدهتنا محاسنا الدوارس اذ نزلنا
وخاطبنا لسان الحال منها حللنا قبلكم ثم ارتحلنا

Sejarah Ibnu al-Adim Siri 2

ASAL KETURUNAN IBNU AL-ADIM

Tidak lengkap ketika menulis biodata seorang tokoh jika kita tidak mencari salasilah keturunannya, faktor pengaruh keluarga adakalanya memainkan peranan penting dalam pembentukan jati diri sesorang. Kelahiran nabi Muhammad S.A.W sendiri muncul bukanlah dari keluarga yang boleh di anggap sebagai orang kebanyakan atau keluarga biasa, baginda muncul dari salasilah keluarga atau keturunan yang begitu di hormati oleh bangsa Arab Quraisy di Mekah, keturunan baginda ialah Bani Hasyim. Begitu juga kemunculan Khalifah Umar bin Abdul Aziz yang di anggap sebagai khalifah Islam yang kelima, beliau mempunyai susur jalur keturunan dari Umar al-Khattab. Tidak ketinggalan juga bagi sejarawan yang menjadi tajuk fokus dalam penulisan ini. Ibnu al-Adim hadir dari sebuah keluarga yang mempunyai nama dan pengaruh di dalam masyarakat yang berada di Halab. Asal keluarga Ibnu al-Adim terdiri daripada penyair-penyair, sasterawan, ulama fekah dan juga ‘abid. Kebanyakan kaum keluarga beliau mempunyai pengaruh yang luas dan tempat yang tinggi di dalam beberapa jawatan penting di dalam kerajaan seperti jawatan kadi dan mufti.

Antara kaum keluarganya yang tercatat dalam kitab al-Wafiyat Bil Wafiyat karangan Yaqut al-Hamawi beliau telah menukilkan kisah mengenai bapa saudara Ibnu al-Adim yang bernama Muhammad bin Hibbatullah bin Ahmad, bapa saudaranya ini seorang yang cukup di kenali sebagai seorang ‘adib. Beliau menghabiskan masanya untuk beribadah, bapa saudaranya ini juga di kenali sebagai seorang bijak di dalam bidang fekah, zuhud dan juga seorang yang mempunyai akhlak yang mulia. Disebabkan kepakaran beliau di dalam fekah, penguasa Halab ketika itu pernah menawarkan beliau jawatan qadi atau hakim, tetapi beliau telah menolak tawaran itu untuk memberi penumpuan dengan apa yang sedang beliau lakukan ketika itu. Di catat juga sejarah mengenai bapa saudara Ibnu al-Adim ini juga gemarkan penulisan, setiap kali bulan Ramadan, beliau akan beriktikaf sambil menulis dan menyusun semula kitab atau buku yang di tulis oleh imam al-Tirmizi.

Mengikut sejarah keluarga Ibnu al-Adim berasal dari Basrah, Iraq. Keturunan beliau boleh di lihat daripada datuknya yang di kenali sebagai Abu Jaradah. Beliau merupakan salah seorang yang sentiasa mendampingi saidina Ali bin Abu Talib R.A. Susur jalur nasabnya menjalar hingga ke Rabi’ah bin Uqail yang merupakan salah seorang pembesar bagi kabilah Amir bin Saqsa’ah al-Adnaniah. Sejarah keluarga ini berasal dari Basrah, Iraq, di sinilah berkembangnya keluarga Abu Jaradah sehingga ke anak cucu. Pada permulaan kurun ketiga hijrah Musa bin Isa salah seorang ahli keluarga Abu Jarabdah tiba di Halab atas urusan perniagaan, ketika itu juga Basrah sedang menular penyakit taun. Atas sebab bimbang dan takut akan dijangkiti penyakit yang amat merbahaya dan tiada penawarnya ketika itu, beliau telah mengambil keputusan untuk menetap di Halab.

Beliau telah memilih bandar ini sebagai tempat mastautinnya kerana Halab merupakan ibu kota bagi utara Syam, malah bandar ini terletak di tempat yang strategik yang menghubungkan Iraq, negara-negara yang terletak di Asia Tengah dan juga Turki. Musa bin Isa telah mewarisi harta dan kedudukan untuk keturunannya setelah beberapa tahun membina reputasinya di Halab. Usaha yang telah di lakukan oleh Musa bin Isa memberikan ruang bagi generasinya yang berikut untuk membina lagi reputasi keluarga Abu Jaradah ini ke tahap yang lebih tinggi, hinggakan keluarga ini terlibat di dalam pelbagai bidang yang mengundang keluarga ini di hormati oleh semua pihak di Halab. Nama keluarga ini terus berkembang dan mekar berkembang sehingga Halab di hancurkan oleh tentera Monggol, malah reputasi keluarga ini terus di jaga dan di pelihara setelah peristiwa hitam di serang tentera Monggol yang di ketuai oleh Holako. Penggunaan nama keluarga oleh sejarawan tersohor ini telah bertambah dari nama asal keluarganya, beliau telah menambah nama yang terus kekal hingga kini iaitu Ibnu al-Adim. Perubahan nama yang di lakukan oleh beliau tidak dapat di jelaskan apa sebabnya mengikut pendapat yang di kemukakan oleh Yaqut al-Hamawi ketika beliau bertanya mengenai pertukaran nama ke Ibnu al-Adim kepada keturunan Abu Jaradah ini, tiada pun salah seorang dari ahli keluarga yang besar ini dapat memberi jawapan yang tepat mengenai pertukaran nama ini.